جراحی هیستروسکوپی رحم چیست و چه کاربردهایی دارد؟

امروزه جراحی های حوزه زنان وسیع و پیشرفته شده است جراحی برداشتن رحم در زنان امروزه شایع تر است و البته با توجه به مشکلاتی برای ایشان ایجاد می شود مراجعه به متخصص زنان خوب و با تجربه از مهم ترین مسائل قبل از این مورد است .

هیستروسکوپی روشی است که پزشک با استفاده از آن می تواند داخل رحم و حفره لگنی را مشاهده و هر گونه ناهنجاری و بیماری را تشخیص دهد. این روش به تشخیص و درمان بسیاری از بیماری ها و ناهنجاری های رحمی کمک می کند. در واقع هیستروسکوپی زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که پزشک با معاینه فیزیکی و ظاهری، و همچنین انجام آزمایشات مختلف نتواند علت بیماری فرد را تشخیص دهد. بنابراین نیاز است که به کمک این روش و با استفاده از ابزارهای مخصوص حفره داخلی رحم و بافت آن به صورت دقیق مورد بررسی قرار بگیرد. هیستروسکوپی عمل جراحی به شمار نمی رود زیرا هیچ گونه برشی یا جراحتی بر روی بدن بیمار ایجاد نمی گردد. برعکس لاپاراسکوپی که برای انجام آن نیاز به ایجاد برش و سوراخ در بدن است، در لاپاراسکوپی هیچ برشی ایجاد نمی شود بلکه دستگاه از طریق دهانه واژن وارد رحم و بدن بیمار شده و حفره لگنی و رحمی را مورد بررسی  قرار می دهد. هزینه انجام این روش بسته مدت زمان و نوعی درمانی که صورت می گیرد متغیر است. در ادامه به طور مفصل در مورد هیستروسکوپی، نحوه انجام آن، مزایا و خطرات آن صحبت شده است.

هیستروسکوپی چیست و چه زمانی انجام می شود؟

هیستروسکوپی یک روش ایمن و کم تهاجمی است که به پزشک اجازه می دهد که با استفاده از ابزار مناسب  داخل حفره رحمی را تجسم کند و علائمی مانند مانند خونریزی غیرطبیعی را بررسی کند یا هرگونه بیماری پاتولوژیک زمینه ای را درمان کند. به گفته متخصصان زنان و زایمان، هیستروسکوپی یک روش کارآمد برای از بین بردن پولیپ های رحم ، فیبروم های کوچک و غیره بدون ایجاد برش و جراحی در بدن است.

چگونگی انجام

در طی هیستروسکوپی ، از یک تلسکوپ باریک به نام هیستروسکوپ استفاده می شود که دارای یک منبع نور و دوربین در انتهای آن است. این ابزار از طریق واژن و دهانه رحم وارد بدن می شود و ساختار داخلی رحم و دیواره های آن را با جزییات نمایش می دهد. هنگامی که هیستروسکوپ به رحم رسید ، تصاویر مربوطه از اجزای داخلی رحم  را بر روی مانیتور  ارسال می کند و پزشک می تواند داخل رحم را به وضوح ببیند و در صورت وجود هر گونه مشکل، تومور و یا ناهنجاری آن را تشخیص می دهد. گاهی نیاز در هنگام تشخیص درمان هم صورت گیرد. در صورت وجود پلیپ و فیبروم رحمی هنگامی مشاهده آنها توسط پزشک موفقیت امیز بود، در این زمان از یک حلقه سیمی شکل جراحی که به دستگاه هیستروسکوپ متصل شود استفاده می شود و به پزشک این امکان را می دهد که پولیپ را از نقطه ای که به آن  اتصال دارد، جدا کرده و خارج کند. این روش به عنوان پولیپکتومی هیستروسکوپی شناخته می شود. قبل از انجام این روش ، پزشک ممکن است برای فرد یک داروی آرامبخش تجویز کند و او را بیهوش نکند( بسته به نوع عمل و شرایط بیمار ). به طور کلی این روش به ترتیب زیر انجام می شود:

• پزشک دهانه واژن را گشاد می کند و هیستروسکوپ را درون آن قرار می دهد.
• هیستروسکوپ از طریق واژن و دهانه رحم به رحم وارد می شود.
• سپس گاز دی اکسید کربن یا یک محلول مایع از طریق هیستروسکوپ به داخل رحم وارد می شود تا رحم را تمیز و خون و مخاط را از بین ببرد.
• در مرحله بعدی ، نوری از طریق هیستروسکوپ تابیده می شود تا پزشک بتواند رحم و سوراخ های رحم را در حفره رحم ببیند.
• سرانجام ، در صورت نیاز به جراحی ، با استفاده از ابزارهای کوچکی این کار را انجام می دهد.

آیا هیستروسکوپی دردناک است؟

گاهی اوقات ممکن است در هنگام انجام هیستروسکوپی تشخیصی (اگر به صورت سرپایی انجام شود) ، برخی از زنان  احساس درد و ناراحتی خفیف کنند. اما اگر این روش همراه با درمان باشد و مدت زمان آن طولانی تر تخمین زده شود، ممکن است فرد تحت بیهوشی عمومی قرار گیرد.

دلیل انجام هیستروسکوپی

شاید این سوال برای شما پیش آید که چه شرایط دیگری وجود دارد که هیستروسکوپی می تواند آن را تشخیص دهد و درمان کند؟ در واقع همانطور که اشاره شد، این روش برای مواردی است که نیاز است جزییات کامل رحم بررسی گردد، هر بیماری و شرایطی که نیاز به همچنین بررسی داشته باشد، به هیستروسکوپی نیاز مند است. جدا از از بین بردن پولیپ های آندومتر و فیبروم ها، هیستروسکوپی در درمان بیماری هایی زیر نیز به کار می رود :

• از بین بردن و برداشتن توده های سلولی غیر سرطانی
• درمان چسبندگی رحم که در واقع ناشی از زخم هایی است که در رحم ها و لوله فالوپ ایجاد شده و باعث چسبندگی شده است. این موارد می توانند بر چرخه قاعدگی و باروری تاثیر سوء داشته باشند.
• درمان سپتوم رحم که از بدو تولد در رحم وجود دارد و جز ناهنجاری های مادرزادی است.
• تشخیص علل برخی از شرایط مانند خونریزی قاعدگی شدید و دردناک ، خونریزی غیر معمول ، خونریزی پس از یائسگی ، درد لگن ، سقط مکرر یا عدم موفقیت در بارداری پس از چندین بار تلاش

چه مدت طول می کشد تا هیستروسکوپی انجام شود؟

هیستروسکوپی بصورت سرپایی انجام می شود و زمان بسته به تشخیصی و یا درمانی بودن آن می تواند متفاوت باشد. همچنین بهتر است یک هفته بعد از دوره های خونریزی قاعدگی و قبل از شروع تخمک گذاری ، هیستروسکوپی برنامه ریزی شود. این به پزشک این امکان را می دهد تا نمای بهتری از رحم را داشته باشد. زیرا در زمان تخمک گذاری بافت و دیواره رحم دارای خونرسانی بیشتری است و هر گونه ناهنجاری یا وجود توده سلولی بهتر تشخیص داده می شود. به طور کلی مدت زمان انجام هیستروسکوپی می تواند از کمتر از 5 دقیقه تا بیشتر از یک ساعت باشد. طول انجام این عمل به تشخیصی یا درمانی بودن آن بستگی دارد و اینکه آیا یک عمل اضافی مانند لاپاراسکوپی نیز همزمان انجام می شود یا خیر. با این حال ، هیستروسکوپی تشخیصی زمان کمتری نسبت به عمل جراحی نیاز دارد.

آماده شدن برای هیستروسکوپی

معمولا قبل از انجام این روش، دکتر چندین آزمایش برای فرد تجویز می کند که شامل تست هورمون های جنسی، تیروئید و … است تا یک اطلاع کلی از وضعیت سلامتی و هورمونی فرد داشته باشد. همچنین میزان کم خونی یا کمبود آهن نیز سنجیده می شود که فردی که تحت بیهوشی عمومی قرار می گیرد، مشکلی برایش ایجاد نشود. از آنجا که در این روش درمانی هیچ برشی ایجاد نمی شود، زمان بهبودی آن بسیار سریعتر است. ممکن است فرد پس از عمل مقداری درد داشته باشد و به مدت 4 تا 5 روز شاهد خونریزی خفیف نیز باشد که طبیعی بوده و جای نگرانی نیست. استراحت تا چند روز پس از عمل میتواند روند بهبود را  بدون مشکل و درد کند و پس از آن فرد می تواند به کارهای روزانه خود برگردد. معمولا پس از برداشت پولیپ ها و فیبروم های موجود در رحم، پزشک آنها برای  انجام آزمایش جهت اینکه سرطانی هستند یا خیر به آزمایشگاه می فرستد. در واقع می توان گف یکی از کاربرد های این روش، نمونه گیری یا تهیه بیوپسی است.

هیستروسکوپی چه اطلاعاتی را در اختیار پزشک قرار می دهد؟

هیستروسکوپی همانطور که اشاره شد بررسی حفره رحم توسط آندوسکوپی ( دوربین درون بدن )  با از طریق دهانه رحم است. این امکان را برای تشخیص آسیب شناسی داخل رحمی فراهم می کند و به عنوان روشی برای انجام جراحی نیز کاربرد دارد. در بیماری های ادراری زنان مانند بی اختیاری ادرار ، بی اختیاری ادراری استرسی ، افتادگی رحم و سایر مشکلات مثانه نیز ممکن است از این روش استفاده شود. وسیله مهمی که نقش اصلی را در این روش به عهده دارد هیسترسوک است که نوعی آندوسکوپ به شمار می رود و دارای  کانالهای نوری یا فیبر هایی است که باعث ایجاد تصویر از حفره رحمی می شود. ابزاری مانند قیچی ، چنگال یا ابزار بیوپسی ( برداشت نمونه) نیز در این دستگاه وجود داشته باشد. یکی از کاربردهای دیگر و مهم این روش در IVF است که در ادامه در مورد آن بحث شده است.

چرا در IVF به هیستروسکوپی نیاز است؟

حساسیت IVF به قدری زیاد است که تنها 30 درصد تمام IVF های صورت گرفته نتیجه بخش است. بنابراین انجام هر عملیات و آزمایشی که موفقیت این روش باروری افزایش دهد، حائز اهمیت است. بنابراین برای اکثر زوج های که میخواهند IVF انجام دهند ممکن است پزشک انجام هیستروسکوپی را توصیه کند تا اگر مشکلی وجود دارد برطرف شود. این موارد عبارت اند از :

• برای تشخیص و درمان سندرم آشرمن که باعث ایجاد نوارهای چسبندگی داخل حفره رحم شده که کودک در آن رشد می کند.
• برای تشخیص و درمان پولیپ های فیبروئید زیر مخاطی یا آندومتر در حفره رحم قبل از کاشت جنین.
• برای گشاد شدن دهانه رحم در موارد تنگی دهانه رحم که ممکن است در هنگام IVF مشکل ایجاد کند.
• حذف IUD تعبیه شده
• برای اصلاح تقسیم بندی های کانال رحم.

مراقبت های قبل و بعد از  انجام هیستروسکوپی

به طور کلی بهترین زمان برای هیستروسکوپی دوران تخمک گذاری و قبل از قاعدگی است. به مدت 24 ساعت قبل از انجام عمل از دوش گرفتن ، استفاده از تامپون و استفاده از داروهای واژینال خودداری کنید. 8 ساعت قبل از انجام عمل از خوردن و آشامیدن خودداری کنید تا از بروز اتفاقات غیر قابل پیش بینی مانند ادرار بی اختیار جلوگیری شود. ممکن است لازم باشد مصرف داروهای رقیق کننده خون یا آسپرین را چند روز قبل از عمل قطع کنید. این مورد به شما در کاهش خطر خونریزی کمک می کند. ممکن است پزشک در روز عمل برای شما داروهایی تجویز کند. این دارو ها معمولا شال مسکن ها برای جلوگیری از درد و آنتی بیوتیک ها برای جلوگیری از بروز عفونت است. حفظ آرامش و عدم استرس می تواند به کاهش انقباضات رحم کند و در نتیجه کار پزشک را آسان و راحت تر کند. پس سعی کنید آرامش خود را حفظ کرده و نترسید.

دوران نقاهت بعد از عمل  

بعضی از خانم ها پس از هیستروسکوپی ممکن است گرفتگی عضلات مشابه درد پریود را تجربه می کنند که معمولاً پس از چند روز از بین می رود. البته رفتارهای بدن بعد از انجام عمل متغیر استو ممکن است در افراد  مختلف متفاوت باشد.  بیشتر خانم ها احساس می کنند می توانند یک روز بعد از عمل به فعالیت های عادی خود مانند کار های روزانه برگردند. با این حال ممکن است بعضی از نیاز به بستری شدن در بیمارستان برای یک شب را داشته باشد. 2 تا 3 روز پس از عمل خونریزی واژینال و گرفتگی خون طبیعی است. خونریزی شما ممکن است شامل لک شدن تا خیس شدن لباس زیر باشد که به صورت متناوب و هر 2 تا 3 ساعت یکبار باشد. اگر خونریزی شامل لخته های خونی بزرگ باشد به پزشک مراجعه کنید.

عوارض عمل هیستروسکوپی و خطرات آن

مانند هر روش درمانی و عملی این روش نیز خالی از عوارض و خطر نیست. از جمله مهمترین عوارضی که ممکن است ایجاد کند خونریزی شدید است. خونریزی که مقدار زیاد باشد و بیشتر از 3 روز ادامه داشته باشد نیاز به مراجعه به پزشک دارد. عفونت نیز از دیگر خطراتی که ممکن است افراد را تهدید کند. اگر جایی از رحم در هنگام عبور دستگاه زخم شده باشد احتمال تشکیل اسکار و جای زخم نیز می باشد. موارد گفته شده می تواند باروری را تحت تاثیر قرار دهد. از دیگ عوارض می توان به آلرژی زا بودن مایعات تزریق شده به رحم نام برد. ممکن است مایعات جمع شده و در ریه ها ، قلب یا مغز مشکل ایجاد کند که گاهی ممکن است تهدید کننده زندگی شود. در صورت بی تجربه بودن پزشک و عدم استاندارد بودن ابزار ممکن است در دهانه رحم ، رحم ، روده یا مثانه سوراخ ایجاد شود. همه موارد گفته شده در صورت تبحر و تجربه داشتن پزشک به حداقل می رسد و جز علائم و خطرات نادر هستند. این باعث شده که به طور کلی هیستروسکوپی روشی بسیار ایمن و با خطر و عوارض کم مطرح گردد. تقریباً در همه موارد ، مزایای انجام هیستروسکوپی بسیار بیشتر از خطرات احتمالی آن است. از این رو بدون نگرانی و ترس می توان از این روش برای تشخیص موارد خاص و یا درمان بسیاری از بیماری های مربوط به رحم بهره  برد.

عمل هیسترسکوپی چیست ؟

عمل هیستروسکوپی یک روش عمل جراحی است كه توسط آن یک تلسکوپ ( ابزاری است که یک دوربین به آن وصل است ) وارد رحم شده و بخش داخلی رحم که قابل مشاهده نیست بررسی میشود و شرایط و مشکلات غیر طبیعی رحمی به راحتی مشاهده میشود و در مواقعی نمونه برداری انجام میشود.

عمل هیستروسکوپی

• وجود ديواره داخل رحمی
• ميوم‌های زيرمخاطی داخل رحم‌
• چسبندگی ديواره‌های رحم به هم‌
• پوليپ‌
• ناهنجاریهای مادرزادی رحم‌
• به روش هیسترسکوپی میتوان تمامی مشکلات رحمی را تشخیص و درمان کرد.

در چه مواردی هیستروسکوپی انجام می‌شود ؟

• در چه مواقعی پزشک عمل هیسترسکوپی را پیشنهاد میکند:
• زمانیکه بیمار دارای خونریزی شدید بین پریود یا در زمان پریودی و یا حتی بعداز دوران یائسگی داشته باشد.
• زمانیکه بیمار دچار پریود نامنظم باشد
• یا با دردهای شدید رحمی مواجه باشد
• سقط مکرر جنین را تجربه کرده
• و درمان ناباروی
• برداشتن پولیپ‌های رحمی و انواعی از فیبروم‌ها

در موارد ناباروری، عمل هیستروسکوپی جهت یافتن علت ناباروری و برطرف کردن چسبندگی‌های رحمی کاربرد دارد. سپتوم یا دیواره داخل رحمی، عامل مهمی در ایجاد سقط مکرر در بسیاری از بیماران می‌باشد که توسط هیستروسکوپی قابل تشخیص و درمان است.

عمل هیستروسکوپی چگونه انجام می‌شود؟

قبل از انجام عمل آزمایشات لازم برای بررسی میزان سلامت عمومی بر روی بیمار انجام می شود .. بعد از انجام تست های مربوطه، بیمار بر روی تخت اتاق عمل در وضعیت خوابیده قرار می گیرد و آمادگی های لازم برای انجام جراحی انجام می شود که شامل پاکسازی و استریل کردن بدن بیمار خواهد بود . با توجه به تشخیص جراح و نوع بیهوشی اقدامات لازم به همراه متخصص بیهوشی انجام می شود . دهانه رحم (سرویکس) پس از بی هوشی با استفاده از ابزار مخصوص، برای عبور هیستروسکوپ و دیگر ابزار لازم  باز می‌شود. هیستروسکوپ یک ابزار میله مانند باریک است که در انتهای آن دوربین حساسی قرار دارد. این ابزار میله مانند دو مسیر یکی برای ورود و خروج مایعات و دیگری برای ورود ابزار جراحی دارد.

اگر جراحی با بی حسی موضعی انجام شود ، عمل هیسترسکوپی در واقع یک جراحی سرپایی محسوب میشود که با بی حسی هم امکان پذیر است در مواقعی با بیهوشی کوتاه مدت انجام میشود. پس از باز شدن مجرای دهانه رحم‌، هيستروسكوپ را كه به‌صورت يك تلسكوپ کوچک مجهز به فیبر نوری است از دهانه رحم‌ عبور داده و در قسمت تحتانی رحم قرار می‌دهند. سپس يك مايع شفاف (‌مانند سرم فیزیولوژیک، هيسكون يا گليسين) یا گاز دی اکسید کربن را به كمك وسيله ‌مخصوص به داخل رحم وارد می‌کنند که فضای مناسب و کافی برای مشاهده کامل دیواره رحم در معرض دید قرار بگیرد.

توسط این روش جراح میتواند فضای داخلی رحم را کاملا مشاهده و درصورت نیاز بیوپسی (نمونه گیری) انجام دهد و حتی ضایع مورد نظر را برداشته و یا ترمیم کند.

مزایای انجام عمل هیستروسکوپی چیست؟

• بدون درد و خونریزی
• کاهش چسبندگی
• کاهش احتمال عفونت
• عدم نیاز به بیهوشی عمومی
• بدون نیاز به برش و جراحی
• تقریبا روش غیر تهاجمی محسوب میشود
• در حین برداشتن نمونه هم میتوان ترمیم یا اصلاح توده را انجام داد
• دوران نقاهت ندارد
• و از همه مهم ترین سریعترین و دقیق ترین روش جراحی است..

عوارض عمل هیسترسکوپی چیست ؟

در عمل هیسترسکوپی عوارض بسیار نادر است که یکی از آن‌ها، سوراخ شدن رحم است که بستگی به توجه جراح زنان دارد. اما معمولاً سوراخ ایجاد شده خودبه‌خود ترمیم می‌شود و اغلب احتیاج به جراحی ترمیمی ندارد. عوارض دیگر، مربوط به داروی مصرف شده برای باز کردن رحم می‌باشد که احتمال اختلالات تنفسی، اختلالات انعقادی، کاهش حرارت بدن و واکنش‌های شدید آلرژیک می‌باشد که همگی کوتاه مدت هست و درمان میشود. ممکن است برای چند روز ترشح واژینال و درد وجود داشته باشد. نزدیکی برای چند روز و تا زمانی که خونریزی وجود دارد ممنوع است و فعالیت طبیعی جسمانی در عرض 2-1 روز پس از آن برقرار می‌شود.