چه راهکارهایی برای درمان ناباروری وجود دارد؟

از مهم ترین تصمیمات زندگی زوجین در طول زندگی مشترک، اقدام به بچه دار شدن و تجربه حس پدر و مادر شدن است. اما در این مسیر، ممکن است مشکلاتی برای آن ها به وجود بیاید و در زمان مناسب و وقتی که تمایل داشته باشند، نتوانند بچه دار شوند. این موضوع می تواند سبب ایجاد احساس ترس و نگرانی در زوجین شود. این احساس، به حدی است که افراد بعد از چندین بار تلاش ناموفق برای بارداری، اعتماد به نفس و امید خود را برای بچه دار شدن از دست می دهند. امروزه راهکارهایی وجود دارد که می تواند به زوجین کمک کند تا ناباروری خود را درمان کنند. این راهکارها، باعث باروری و زایمان موفق می شود. در این مقاله، به بررسی علت های ناباروری و روش های موثر در درمان آن ها اشاره می کنیم. چنانچه با این مشکل روبرو هستید یا می خواهید در این زمینه اطلاعات کسب کنید، در ادامه مقاله با ما همراه باشید…

عوامل موثر بر ناباروری

باروری، در نتیجه عملکرد صحیح دستگاه تولید مثل ایجاد می شود که سبب می شود، زوجین قادر به بارداری بعد از رابطه جنسی خود باشند. این روند، مستلزم تولید اسپرم سالم به میزان قابل قبول، همچنین تولید تخمک سالم است که نیازمند بارور شدن تخمک با اسپرم می باشد که در نتیجه باعث تشکیل جنین در رحم زن و تولد نوزاد می گردد. به درستی انجام نشدن هر یک از این عوامل می تواند عامل ناباروری گردد.

از مهمترین علت ناباروری، می توان به عدم کارکرد صحیح دستگاه تولید مثل اشاره کرد که دلیل های ذیل را می توان برای آن ها برشمرد:

• عدم تولید اسپرم سالم در مرد که شایع ترین علت ناباروری در مردان می باشد، که شامل اختلال در تحرک، تعداد و شکل اسپرم ها می باشد.
• انسداد در یکی از لوله های رحمی که باعث می شود اسپرم نتواند از لوله رحم عبور کرده و به تخمک برسد.
• عدم توانایی اسپرم در بارور کردن تخمک، یکی دیگر از علل ناباروری در مردان، عدم توانایی اسپرم در نفوذ به غشای تخمک و بارور کردن آن می باشد.
• عدم توانایی تخمک در لانه گزینی در دیواره رحم.
• عدم تولید تخمک سالم در زن که از اصلی ترین علل ناباروری در زنان است.

علائم ناباروری در زنان

مهم ترین نشانه ناباروری زنان، عدم توانایی برای بارداری است. سیکل قاعدگی که خیلی طولانی ( بیشتر از 35 روز) یا خیلی کوتاه ( کمتر از 21 روز) باشد، که این سیکل نامنظم است و جا انداختن بعضی قاعدگی ها می تواند در معنی عدم تخمک گذاری باشد. ممکن است نازایی در زنان هیچ علائم و نشانه ای نداشته باشد. دستگاه تولید مثل زنان شامل تخمدان ها، رحم، لوله های رحمی و … می باشد. مشکلات تخمدان، اختلالات هورمونی و بیماری های زمینه ای، مشکلات رحم و لوله های رحمی، اندومتریوز و سقط مکرر منجر به ناباروری زنان می شود.

علائم ناباروری مردان

نقص در دستگاه تناسلی مردان، مشکل در تولید اسپرم یا تولید اسپرم سالم، التهاب یا درد در بیضه ها، کوچک بودن بیضه ها، اختلال در انزال و … از علائم ناباروری در مردان می باشد.

علل نازایی زنان

از علت های مهم نازایی در زنان عبارتند از :

• یائسگی زودرس
• ناهنجاری مادرزادی شامل اختلالات سیستم تناسلی
• انسداد لوله های رحمی به دلیل انجام عمل های جراحی روی لگن و لوله هاف آندومتریوز و بیماری های التهابی لگن
• سن بالای 35 سال ( کاهش تعداد فولیکول های تخمدان، کاهش کیفیت تخمک ها، افزایش احتمال سقط، افزایش احتمال ابتلا به بیماری ها در سنین بالاتر
• اختلالات تخمک گذاری مانند دیابت، کاهش شدید وزن، چاقی، استرس، فعالیت های ورزشی شدید، سندرم تخمدا ن پلی کیستیک
• اختلالات غده هیپوفیز، آدرنال، تیروئید و هیپوتالاموس

در میان این عوامل، اختلالات تخمک گذاری شایع ترین عامل ایجاد ناباروری در زنان شناخته شده است. بیماری های تخمدان و رحم مانند فیبروم رحم، پیچ خوردگی تخمدان و … می تواند عاملی برای ناباروری در زنان باشد.

درمان ناباروری

امروزه، با توجه به پیشرفت های حاصل شده در زمینه پزشکی، خوشبختانه روش های درمانی ایمن و موثری برای درمان نازایی و ناباروری وجود دارد. درمان نازایی بستگی به عوامل مختلفی از جمله سن، علت، مدت زمان ناباروری دارد. از انجایی که نازایی اختلالی پیچیده می باشد، روش های درمان ناباروری از لحاظ روانی، جسمی، مالی و … مشکلات زیادی برای زوجین ایجاد می کند.

مهم ترین روش های موثر در درمان ناباروری عبارتند از :

• دارودرمانی
• جراحی
• روش های کمک باروری مانند آی یو آی (IUI) ، ای وی اف (IVF)، میکرواینجکشن (ICSI)
• استفاده از اسپرم اهدایی، تخمک اهدایی، جنین اهدایی و رحم اجاره ای

 

دارو درمانی

ممکن است پزشک با تجویز دارو، باعث تحریک تخمک گذاری و افزایش ذخیره تخمک ها شود. داروهای نازایی معمولا مانند هورمون های طبیعی، هورمون تحریک کننده فولیکول (Folicle-stimulating hormone)

یا FSH و هورمون لوتئینه کننده (Luteinizing)یا LH، تخمدا ن را تحریک می کند. همچنین از این داروها برای بانوانی که می خواهند تخمک گذاری بهتری داشته باشند، ممکن است استفاده شود.

عوارض استفاده از داروهای ناباروری

• تومور تخمدان در بلند مدت
• بارداری چند قلویی
• سندرم تحریک بیش از حد تخمدان (Ovarian hyperstimulation syndrome)

عمل جراحی

انواع عمل جراحی برای درمان نازایی عبارتند از :

• جراحی لوله فالوپ
• لاپاراسکوپی یا هیستروسکوپی

جراحی لوله فالوپ

عمل جراحی برداشتن لوله های فالوپ یا سالپنژکتومی، به صورت یک طرفه یا دو طرفه می باشد. لوله های رحم در لگن بانوان اجازه می دهند که تخمک، بعد از آزاد شدن از تخمدان ها به سمت رحم حرکت کند و در زمان و موقعیت مناسب و بارداری رخ دهد.

سالپنژکتومی، در مواردی است که جراح بخواهد فقط بخشی از لوله فالوپ در طی عمل جراحی برداشته شود. روش دیگری به نام سالپنگوستومی (salpingostomy) وجود دارد که در آن، خود لوله فالوپ برداشته نمی شود، بلکه جراح، دریچه ای در لوله فالوپ باز می کند تا محتویات آن ( مانند بارداری درون لوله ای) را خارج کند.

لاپاراسکوپی

 لاپاراسکوپی تکنیکی است که با استفاده از ابزاری که شبیه به تلسکوپ می باشد، پزشک می تواند اندام های داخلی شکم مانند تخمدان ها، رحم و … را مشاهده کند. امروزه لاپاراسکوپی در حوزه های مختلف درمانی استفاده می شود و در زمینه جراحی زنان، کاربرد وسیعی دارد. در لاپاراسکوپی رحم، وسیله ای به نام لاپاراسکوپ از طریق یک برش کوچک نزدیک شکم، وارد بدن شده و به سمت تخمدان ها و رحم هدایت می شود.  از لاپاراسکوپی، هم برای تشخیص و هم جهت درمان استفاده می شود.

 

 

IVF

لقاح آزمایشگاهی یا IVF، تکنیک پزشکی برای درمان ناباروری زوجین می باشد. در این روش، سلول تخمک بالغ از زن گرفته می شود و در خارج از بدن، با اسپرم مرد لقاح پیدا می کند و رویان حاصل از آن برای ادامه بارداری طبیعی در رحم مادر یا زن دیگر( رحم اجاره ای) کاشته می شود. IVF،برای زنانی که دچار فقدان یا انسداد لوله های رحم می باشند مناسب است. همچنین برای مردانی که تعداد اسپرم آن ها کم است به کار می رود. لقاح تخمک و اسپرم در آزمایشگاه معمولا در فاصله 12 تا 48 ساعت صورت می گیرد.