جراحی برداشتن رحم در چه شرایطی انجام می شود؟

هیسترکتومی یا عمل برداشتن رحم و تخمدان، یک نوع عمل جراحی به منظور خارج نمودن رحم از بدن می باشد. این عمل برای درمان مشکلات متعددی از جمله مشکلات قاعدگی، تومورها، دردهای لگنی و دیگر بیماری های مربوطه انجام می گردد. البته بسته به مشکل بیمار امکان دارد علاوه بر رحم، برداشتن تخمدان ها، لوله های فالوپ و یا دهانه رحم (سرویکس) ضرورت پیدا کند. در این مقاله به بررسی هیسترکتومی، علت، روش های انجام، نحوه انجام و خطرات و عوارض آن می پردازیم… چنانچه می خواهید در این زمینه اطلاعات کسب کنید در ادامه مقاله، با ما همراه باشید…

هیسترکتومی چیست؟

هیسترکتومی، عمل برداشتن رحم به تنهایی، یا رحم و تخمدان می باشد. در سال های اخیر به علت پیشرفت گزینه های درمانی، تعداد عمل هیسترکتومی کاهش پیدا کرده است. هیسترکتومی، یک روش کاملا ایمن و بی خطر است. اکثر خانم ها بعد از انجام این عمل، بدون هیچ عارضه ای بهبود پیدا می کنند. این روش، یک درمان بسیار موثر برای آدنومیوز، توده های فیبرومی و خونریزی های غیر طبیعی می باشد.

رحم در داخل بدن چه کارکردی دارد؟

رحم، عضوی از بدن یک زن می باشد که برای قاعدگی، تولید مثل و زایمان لازم است که وجود داشته باشد. در برخی از مواقع، برای درمان بعضی از بیماری ها راه حلی نمی ماند، مگر اینکه رحم و در برخی موارد تخمدان از بدن خارج شود.

علت انجام هیسترکتومی چیست؟

انجام عمل هیسترکتومی، زمانی ضرورت پیدا می کند که تمام گزینه های درمانی مانند دارو و سایر جراحی ها موفق نباشند و شرایطی به وجود بیاید که بیمار در معرض خطر باشد. از مهم ترین علت های انجام عمل جراحی  هیسترسکوپی   می توان به موارد ذیل اشاره کرد:

سرطان

گاهی ممکن است در اثر سرطان، عمل هیسترکتومی جهت بخشی از درمان سرطان رحم یا سایر قسمت های دستگاه تناسلی بانوان ضروری باشد.

اندومتریوز

آندومتریوز، دومین علت شایع برای انجام هیسترکتومی می باشد. آندیومتریوز، زمانی رخ می دهد که بافت پوشاننده رحم در خارج از رحم رشد کند و سبب خونریزی های مزمن، ناباروری، سقط جنین، درد و  گرفتگی می شود. تشخیص این عارضه دشوار می باشد ولی روش هایی برای تشخیص آندومتریوز وجود دارد.

افتادگی رحم

بعد از زایمان های طبیعی متعدد، ممکن است عضلات و رباط های رحم قادر به حفظ رحم در جای خود نباشند و به سبب آن رحم به سمت کانال واژن کشیده شود و افتادگی رحم رخ دهد.

در موارد شدید، امکان دارد رحم از دهانه واژن بیرون بزند که این بیرون زدگی در بعضی از موارد منجر به عمل هیسترکتومی شود. چنانچه افتادگی رحم در مراحل اولیه خود باشد، پزشک متخصص زنان با جایگذاری یک نوع پروتز به نام پساری (pessary) در داخل واژن، باعث می شود که رحم در موقعیت اصلی خود قرار بگیرد.

فیبروم ها

فیبروم ها، توده های غیر سرطانی می باشند که سبب خونریزی، درد، ناراحتی و … می شوند. در مواردی که بیماری پیشرونده نشده باشد، می توان با استفاده از عمل هیستروسکوپی رحم و تخمدان را درمان کرد و نیازی به تخلیه رحم و تخمدان نیست.

خونریزی

خونریزی غیر قابل کنترل رحم، یک عارضه نادر در جراحی های اندام های نزدیک رحم و عمل سزارین است. معمولا این خونریزی به قدری شدید می باشد که تهدیدی برای جان فرد محسوب می شود.

انواع روش های برداشتن رحم

تمام روش های هیسترکتومی، تحت بی حسی موضعی یا بیهوشی در بیمارستان انجام می شود. در هیسترکتومی از روش های مختلفی استفاده می شود . این روش ها عبارتند از :

• هیسترکتومی گسترده (رادیکال) : این روش در درمان سرطان مورد استفاده قرار می گیرد و طی آن، برخی از بافت های اطراف رحم خارج می شود.
• هیسترکتومی لاپاروسکوپی : طی این عمل، رحم با تکنیک های لاپاراسکوپی خارج می شود. در این روش، جند برش خیلی کوچک در ناحیه زیر ناف برای وارد کردن لاپاراسکوپ و ابزار های جراحی ایجاد می شود. حفره شکمی به وسیله یک گاز ( معمولا دی اکسید کربن) پر می شود تا جراح اندام های شکمی را بهتر و واضح تر ببیند. سپس رحم از طریق برش های کوچک شکمی یا به صورت واژینالی خارج می شود. هیسترکتومی به روش لاپاراسکوپی نسبت به روش های دیگر، عوارض بسیار کمتری بعد از عمل خواهد داشت.
• هیسترکتومی کامل شکمی : در این روش، برش اصلی روی شکم زده می شود و رحم و دهانه رحم از طریق یک برش شکمی به طول 6 تا 8 اینچ خارج می شود.
• هیسترکتومی سوپرا سرویکال یا ساب توتال : در این روش، دهانه رحم دست نخورده باقی می ماند و فقط رحم برداشته می شود. این روش را می توان به روش لاپاروسکوپی یا از طریق برش های جراحی استاندارد انجام داد.
• هیسترکتومی واژینال : در این روش، رحم و دهانه رحم از طریق ایجاد برش در ناحیه فوقانی واژن برداشته می شوند. در اکثر موارد، تخمدان ها و لوله ها را نیز می توان از طریق واژن خارج کرد.

نحوه انجام هیسترکتومی

عمل تخلیه رحم، معمولا تحت بیهوشی عمومی انجام می گیرد. بیمار قبل از عمل جراحی باید در اتاق عمل حضور پیدا کند تا آمادگی های لازم، جهت انجام عمل انجام شود. به طور کلی، عمل هیسترکتومی یک تا دو ساعت طول می کشد. برای شروع عمل جراحی هیسترکتومی، یکی از اعضای تیم جراحی با استفاده از سوند، مثانه بیمار را تخلیه می کند. پیش از عمل جراحی، واژن و شکم با محلول استریل شسته می شود. جهت انجام هیسترکتومی، جراح به دو روش روی شکم بیمار برش ایجاد می کند:

• برش افقی : در این روش، برش کوچکی بالای استخوان سمفیز پوبیس ( استخوان شرمگاهی) ایجاد می شود.
• برش عمودی : این برش از وسط شکم شروع می شود و از زیر ناف تا سمفیز پوبیس امتداد می یابد.

در طی هیسترکتومی شکمی، جراح رحم را از لوله های رحمی، تخمدان، واژن، بافت همبند و رگ های خونی جدا می کند. گاهی ممکن است در هیسترکتومی، دهانه رحم یا سرویکس هم برداشته شود که به آن هیسترسکومی توتال گفته می شود. اما گاهی امکان دارد سرویکس باقی بماند که به آن هیسترکتومی جزئی گفته می شود. در صورت لزوم ممکن است که پزشک تخمدان ها یا لوله های فالوپ را نیز خارج کند.

عوارض عمل برداشتن رحم

مانند هر عمل جراحی، عمل برداشتن رحم نیز عوارضی مانند عفونت، خونریزی، عفونت و خطرات مرتبط با داروهای بیهوشی را دارد. از عوارض هیسترکتومی می توان به آسیب دیدگی روده، مثانه و عفونت های ادراری اشاره کرد. چنانچه بیمار در سنین پیش از یائسگی باشد و همزمان با هیسترکتومی، تخمدان هایش را نیز خارج کند، علائم یائسگی معمولا در عرض چند روز شروع خواهند شد. این علائم ممکن است شامل خشکی واژن، گرگرفتگی، اختلالات خلقی، ناراحتی هنگام مقاربت جنسی و … باشد. برای درمان این مشکلات بهتر است به متخصص زنان و زایمان مراجعه شود.