کیست آندومتریوز

آندیومتریوز، عارضه ای شایع در میان زنان است که باعث ایجاد ناباروری و درد در دوران قاعدگی می شود و 10 درصد از زنان را درگیر می کند. اگر پس از مراجعه به متخصص زنان و زایمان، پزشک متخصص تشخیص داده است که مبتلا به آندیومتریوز هستید و علت،علائم وعوارض آن را نمی شناسید، یا می خواهید در مورد این عارضه اطلاعات عمومی بدست آوردید، با ما در ادامه مقاله همراه باشید و در خصوص این موارد اطلاعاتی را کسب کنید..

آندومتریوز چیست؟

در داخل رحم بانوان، پوششی به نام آندومتر وجود دارد که در طول قاعدگی، این ناحیه ضخیم شده و برای بارداری آماده می شود. این پوشش در دوران قاعدگی، زمینه را برای بارداری مهیا می کند. در صورت تشکیل نشدن لقاح، این لایه شکسته خواهد شد. فرآیند ساخت و شکستن در تمام دوره های قاعدگی ادامه پیدا می کند تا زمانی که بارداری ایجاد شود.

آندومتریوز، زمانی ایجاد می گردد که این بافت ضخیم در خارج از رحم تشکیل شود. تفاوت آندومتر داخل رحم و آندیومتریوز، در این است که پروسه ایجاد و فروریختن بافت آندومتریوز با ایجاد زخم و التهاب همراه می باشد و بافت آندومتر روی تخمدان، بافت های لگن و روده انجام می شود.

نواحی مانند مقعد، واژن یا مثانه ممکن است به این عارضه دچار شود.

علائم آندومتریوز چیست؟

• قاعدگی های دردناک
• درد مزمن لگنی
• ناباروری
• احساس ناراحتی از حرکات روده
• اختلال در عملکرد تخمدان
• احساس درد در قسمت زیر شکم قبل و حین قاعدگی
• خونریزی شدید در دوران قاعدگی یا خونریزی بین پریودی
• احساس درد بعد از مقاربت جنسی
• گرفتگی عضلات یک یا دو هفته قبل از قاعدگی
• احساس کمردرد در هر زمان از چرخه قاعدگی

روش های تشخیص آندومتریوز

متخصص زنان و زایمان، با استفاده از روش های زیر به تشخیص آندومتریوز می پردازد:

• معاینه لگنی و اطلاع از شرح حال بیمار
• سونوگرافی
• آزمایش خون
• جراحی لاپاراسکوپی

 

درمان کیست آندومتریوز

آندومتریوز، ممکن است علامتی نداشته باشد اما اغلب با درد پایدار در قسمت پایین حفره شکم همراه است که قبل و حین عادت ماهیانه شدیدتر می شود. در برخی زنان، درد هنگام مقاربت جنسی ایجاد می شود و در برخی دیگر، قاعدگی های شدید و دردناک به وجود می آید.

در برخی موارد، پزشک با استفاده از تجویز دارو و برخی موارد جراحی، به درمان آندومتریوز می پردازد. انتخاب نوع و روش درمان بستگی به این دارد که فرد تاکنون بارداری داشته یا تمایل به بارداری دارد و همچنین به علائم بیمار و شدت درد او بستگی دارد.

• درمان دارویی آندومتریوز : برای تسکین درد، پزشک متخصص زنان و زایمان، امکان دارد بروفن، مفنامیک اسید یا ناپروکسن تجویز کند.

دومین بخش از داروها در درمان اندومتریوز، داروهای هورمونی می باشند. نظیر قرص ها و آمپول های پروژسترونی، قرص های ضدبارداری و…، مصرف این داروها، سبب جلوگیری از تغییرات هورمونی روی بافت های آندومتریوز می شوند و در برخی موارد به تضعیف آن ها کمک می کند و باعث تسکین درد بیمار می گردد.

• جراحی لاپاراسکوپی آندومتریوز : اگر درمان دارویی جوای ندهد و فرد، درد شدیدی را احساس کند و یا سایز کیست اندومتریوز از 4 سانتی متر بیشتر باشد، پزشک درمان با جراحی لاپاراسکوپی را تجویز می کند. این نوع عمل جراحی، از پارگی و پیچ خوردگی کیست که عوارض بسیار خطرناکی دارد، جلوگیری می کند.

 

رحم چیست؟

رحم، در حفره لگن بین مثانه و رکتوم قرار دارد رحم بخشی از دستگاه تناسلی خانم‌‌‌‌‌‌‌‌هاست که اندامی توخالی و گلابی شکل است و جنین در آن رشد می‌‌‌‌‌‌‌‌کند..

دیواره رحم، بافتی دولایه دارد. به لایه درونی آندومترو لایه بیرونی بافت ماهیچه است که میومتر (بافت عضلانی رحم) نام دارد.

سرطان چیست ؟

سرطان، دسته‌ای از بیماری‌‌‌‌‌‌‌‌های مرتبط است که دست به دست یکدیگر داده و یک چرخه ناهمگون را تشکیل می دهند. همه سرطان‌ها در سلول‌ها، یعنی واحدهای پایه زندگی در بدن، شروع می‌‌‌‌‌‌‌‌شوند. سلول‌ها، بافت‌ها را و بافت‌ها هم اندام‌های بدن را می‌‌‌‌‌‌‌‌سازند.

در حالت عادی سلول ها تولید میشوند، سلول‌ها رشد می‌کنند و تقسیم می‌‌‌‌‌‌‌‌شوند تا سلول‌های جدیدی را که بدن به آنها نیاز دارد، تشکیل دهند. و بعد وقتی سلول‌ها پیر می‌‌‌‌‌‌‌‌شوند و می‌‌‌‌‌‌‌‌میرند، سلول‌های جدید جای آنها را می‌‌‌‌‌‌‌‌گیرند.

تومورهای خوش خیم سرطانی

تومورهای خوش خیم، کاملا قابل برداشتن هستند و تحت یک عمل لاپاروسکوپی آندومتریوز یا هیسترکتومی از بین می روند. نهایتا یک شیمی درمانی با دوره کوتاه مدت، برای بیمار تجویز می شود.

تومورهای خوش خیم، بعدا عود نمی کند و به بافت های همجوار خود آسیب نمی رسانند. تشخیص نوع خوش خیم و بدخیم تومور، با برداشت نمونه از توموری که در بدن می باشد و ارسال نمونه به آزمایشگاه امکان پذیراست.

آندومتریوز، بیش‌تر در دهۀ ۳۰ و ۴۰ سالگی خانم‌‌‌‌‌‌‌‌ها شایع است و به ‌خصوص، در خانم‌‌‌‌‌‌‌‌هایی که تا به‌حال باردار نشده‌‌‌‌‌‌‌‌اند اتفاق می‌‌‌‌‌‌‌‌افتد. این حالت با رشد بافت آندومتر در خارج از رحم و در اندام‌های اطراف ایجاد می‌شود. این حالت، موجب بروز درد در دوره‌‌‌‌‌‌‌‌های قاعدگی، خونریزی غیرعادی واژن و گاهی ناتوانی در باروری (باردار شدن) می‌شود ولی به سرطان بدخیم که جان اشخاص را به خطر بیندازد نمی انجامد. خانم هایی که دچار آندومتریوز شدند را می توان در مرحله اول با دارو درمان کرد، اما در سنین بالای 40 سالگی با صلاحدید پزشک، لاپاروسکوپی آندومتریوز می تواند انجام شود.

تخمدان‌ها، در هر ماه هورمون‌هایی تولید می‌کنند که باعث می‌شود سلول‌های لایۀ درونی رحم متورم شده و ضخیم‌تر شود. در طی دوران قاعدگی، تمامی این سلول ها ریزش کرده و تخلیه می شود. این سلول‌ها، آندومتریال نام دارند ومشکل اندومتریوز، یک اختلال زنانه است که به منجربه رشد زیاد سلولهای خارجی رحم میکند. سلول‌های آندومتریال که از بافت خارج از رحم تغذیه میکنند و بزرگ می شوند، ایمپلنت‌های اندومتریوز نامیده می‌شوند. این ایمپلنت‌ها اغلب در تخمدان‌ها، لوله‌های فالوپ، سطوح بیرونی رحم و یا روده‌ها و سطح پوشش حفره لگن یافت می‌شوند. همچنین ممکن است در واژن، دهانۀ رحم، مثانه و لگن مشاهده شوند. ایمپلنت‌های اندومتریوز، به ندرت می‌تواند در خارج از لگن، بر روی کبد، در زخم‌های جراحی پیشین و حتی در داخل یا اطراف ریه و یا مغز رخ دهد. با اینکه این ایمپلنت‌ها می‌توانند مشکلاتی ایجاد کنند اما خوش‌خیم (غیر سرطانی) هستند. اختلال اندومتریوز می‌تواند منجر به درد، خونریزی نامنظم و حتی ناباروری شود.

آندومتریوز و سرطان تخمدان

در خانم های مبتلا به آندومتریوز، احتمال سرطان تخمدان بیشتر است و ممکن است از عوارض آندومتریوز محسوب شود. باید یادآور شد اگر چه تحقیقات، احتمال بروز مجدد سرطان تخمدان را در بیمارانی که تحت درمان قرار گرفته اند کم برآورد کرده است، اما با این حال این ریسک همچنان وجود دارد و توصیه دکتر فاطمه چراغی دراین مورد چکاپ های دوماهه بعد از درمان است.

آندومتریوز و چسبندگی کیست های تخمدانی

احتمال به وجود آمدن چسبندگی در لوله های فولوپ و کیست های تخمدانی در کیس های آندومتریوز، بیشتر از سایر افراد است. ضایعات اندومتریوز، می تواند سبب بروز چسبندگی بین ارگان ها شود. کیست های تخمدانی کیسه هایی پر از مایع می باشد که در تخمدان ها روی می دهد. کیست های تخمدانی بسیار بزرگ و دردناک در آندومتریوز مشاهده شده است. اگر بافت های اندومتریوز در نزدیکی تخمدان ها یافت شود احتمال وجود این عوارض در افراد بسیار بیشتر می شود که در نهایت با لاپاروسکوپی آندومتریوز و لاپاروسکوپی تخمدان تخلیه می شوند.

 اندومتریوز و مشکلات روده و مثانه

ازعوارض آندومتریوز، احتمال بروز مشکلاتی در روده و مثانه می باشد که درمان آن مستلزم انجام لاپاروسکوپی آندومتریوز می باشد. جراحی آندومتریوز در مثانه شامل برداشت بخشی از مثانه می باشد در عین حال ممکن است لوله ای به نام کاتتر نیز در مثانه قرار داده شود تا در روزهای بعد از جراحی به ادرار کردن کمک کند. برداشت بخش هایی از روده درمواردی به لاپاروسکوپی آندومتریوز نیز اضافه می شود.

آندیومتریوز و ناباروری

از مهم ترین عوارض آندومتریوز، می توان به ناباروری اشاره کرد. زیرا ممکن است سبب آسیب به لوله های فالوپ یا تخمدان ها گردد. برخی خانم های مبتلا که عوارض خفیف تا متوسطی از اندومتریوز را تجربه می کنند در نهایت این امکان وجود دارد بدون درمان قادر، به بارداری باشند.

تقریبا یک سوم تا نیمی از خانم های مبتلا به اندومتریوز ،در باردار شدن با مشکلاتی رو به رو هستند. به منظور وقوع بارداری، تخمک باید از تخمدان رها شود و سپس وارد لوله های فالوپ گردد. در لوله های فالوپ تخمک با اسپرم تلقیح می یابد و سپس به دیواره رحم متصل شده و رشد می کند. متاسفانه بیماری اندومتریوز، باعث انسداد لوله های فالوپ شده و در نهایت مانع ترکیب تخمک و اسپرم می گردد.

در برخی موارد، متخصصین به بیماران توصیه می کنند بارداری را به تاخیر بیندازند زیرا ممکن است این شرایط با گذشت زمان بهتر شود. به طور کلی، استفاده از دارو در خط اول درمان قرار دارد. اگر استفاده از داروها به رفع ناباروری کمکی نکند در آن صورت باید با استفاده از لاپاروسکوپی آندیومتریوز، اقدام به برداشت ضایعات اندومتریوز نمود. اما باید درنظر داشت برداشتن ضایعات آندوتریوز تضمینی برای بارداری بیمار نیست . اگر این اقدامات موثر واقع نشود در آن صورت امکان دارد پزشک، عمل هیسترکتومی یا خارج کردن رحم را تجویز کند.

عوارض جراحی آندومتریوز

انجام جراحی، به منظور رفع چسبندگی و یا برداشتن ضایعات ممکن است عوارض را به دنبال داشته باشد. این عوارض به شرح زیر می باشد :

• عفونت
• خونریزی خفیف
• خونریزی شدید داخل شکمی
• کبودی اطراف زخم ها
• آسیب به ارگان ها
• احتمال بروز لخته در پاها یا ریه ها

هیسترکتومی رحم

در طی این عمل جراحی، جراح، رحم و دهانه رحم را برمی دارد و تخمدان ها نیز خارج می شوند، زیرا این اندام ها، سبب تولید استروژن و در نتیجه رشد بافت آندومتر می گردند. علاوه بر این، ضایعات ایمپلنت قابل مشاهده نیز توسط جراح، از بین می رود.

هیسترکتومی به طور معمول، برای درمان هیسترکتومی استفاده نمی شود. زیرا پس از تخلیه رحم، فرد قادر به بارداری نخواهد بود و باید از انجام آی وی اف به عنوان گزینه کمک باروری استفاده کند، اگر چه خانم های مبتلا به اندومتریوز، در مقایسه با سایر بیماران شانس کمتری در داشتن آی وی اف موفق دارند.