سرطان تخمدان و نشانه های آن

سرطان تخمدان یکی از انواع سرطان ها در زنان است که با توجه به علائمی که دارد ممکن است جدی گرفته نشود، اما توجه به نشانه های آن کمک می کند که برای درمان آن به موقع اقدام شود. سرطان تخمدان در حقیقت توده‌ای سلولی است که در تخمدان‌ها تشکیل و تکثیر می شود. سرعت تکثیر این سلول ها به اندازه ای است که سیستم عملکردی تخمدان را تحت تاثیر قرار داده و باعث ایجاد اختلال در آن می شود.

دستگاه تناسلی زنان شامل دو تخمدان است که هر کدام در یک طرف از رحم قرار دارند. تخمدان ها کوچک و بیضی شکل هستند و شاید به اندازه ی یک بادام که درون آن تخمک‌ها و همچنین هورمون‌های استروژن و پروژسترون تولید و نگهداری می شود.

علائم سرطان تخمدان

سرطان تخمدان در مراحل اولیه دارای علائم چشمگیری نیست و ممکن است فرد آن را با برخی از بیماری های دیگر اشتباه بگیرد. از این رو ممکن است توجهی به علائم نکند تا زمانی که نشانه ها جدی تر و خطرناک تر شوند. به طور کلی علائم و نشان های سرطان تخمدان شامل موارد زیر است :

• نفخ یا ورم شکم
• احساس سیری سریع هنگام غذا خوردن
• کاهش وزن
• ناراحتی در ناحیهٔ لگن
• خستگی
• کمردرد
• تغییر در عادت‌های دفع مانند یبوست
• نیاز مکرر به ادرار کردن

البته هر کدام از نشانه هایی که بیان شد ممکن است حاکی از بیماری دیگری باشد . تشخیص سرطان تخمدان به عهده متخصص زنان و زایمان و یا بهترین جراح لاپاراسکوپی است.

علل سرطان تخمدان

امروزه دلایل بسیاری برای ابتلا به سرطان تخمدان وجود دارد اما علت اصلی آن هنوز مشخص نیست و ممکن است کاملا بی دلیل و بدون بیماری پیش زمینه ایجاد شده باشد. پزشکان بر این باور هستند که سرطان تخمدان در اثر اختلال در تخمدان و یا جهش های ژنتیکی رخ می دهد. برخی از خانم ها نگران هستند که کیست تخمدان سرطان زا باشد اما این اتفاق ارتباطی با سرطان تخمدان ندارد.کیست ها در بسیاری از موارد خوش خیم هستند.

دی‌ان‌ای یک سلول حاوی دستورالعمل‌هایی است که به سلول می‌گوید چه کاری انجام دهد. تغییرات سرطانی به سلول‌ها پیام می‌دهد که به سرعت رشد کنند و تکثیر شوند و توده‌ یا توموری از سلول‌های سرطانی ایجاد کنند.

زمانی که سلول های سالم از بین می روند جای خود را به سلول های سرطانی داده و باعث می شوند که سیستم ایمنی بدن به شدت کاهش یابد و توان مقابله و یا ترمیم آن را نداشته باشد. آنها می‌توانند به بافت‌های مجاور حمله کنند، از تومور اولیه جدا شوند و به سایر قسمت‌های بدن گسترش یابند و اصطلاحاً متاستاز کنند.

انواع سرطان تخمدان

نوع سرطان تخمدان با توجه به نوع سلولی که در ابتدا در تخمدان تشکیل می شود شناخته می شود. تشخیص نوع سرطان تخمدان به پزشک کمک بزرگی می کند تا درمان های مخصوص و موفق تری را مد نظر قرار دهد. سرطان تخمدان انواع مختلفی را شامل می شود که در دسته بندی های زیر قرار می گیرد:

سرطان اپیتلیال تخمدان: این رایج‌ترین نوع سرطان تخمدان و شامل چند زیرگروه، از جمله کارسینوم سروز و کارسینوم موسینوس است.

تومورهای استرومال: این نوع تومور نادر است و در مقایسه با سایر سرطان‌های تخمدان معمولاً در مراحل اولیه تشخیص داده می‌شود.

تومورهای سلول زایا: این سرطان‌های نادر تخمدان معمولاً در سن‌های پایین‌تر رخ می‌دهند.

عوامل موثر در ایجاد سرطان تخمدان

برخی عوامل وجود دارند که احتمال ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش می دهد که باید به آن توجه داشته باشید :

سن: ابتلای افراد مسن به بیماری های تخمدان بیشتر از جوانان است.با افزایش سن احتمال ابتلا به سرطان تخمدان افزایش می یابد.

تغییرات ژنتیکی ارثی: طبق تحقیقات انجام شده سرطان تخمدان ژنتیکی و موروثی نیست و تنها درصد بسیار کمی از خانم ها به دلیل جهش های ژنتیکی دچار سرطان تخمدان شده اند. ژن‌های افزایش دهنده ی ریسک ابتلا به سرطان تخمدان شامل BRCA1 و BRCA2 هستند که در ابتلا به سرطان پستان هم نقش دارند. چند تغییر ژنی دیگر نیز وجود دارد که خطر سرطان تخمدان را افزایش می‌دهند، از جمله تغییرات ژنی مرتبط با سندرم لینچ (Lynch syndrome) و ژن‌های BRIP1 ،RAD51C و RAD51D. 

سابقهٔ خانوادگی سرطان تخمدان: اگر بستگان نسبی شخص به سرطان تخمدان مبتلا شده باشند، او ممکن است ریسک بالاتری برای ابتلا به این بیماری داشته باشد.

اضافه وزن یا چاقی: اضافه وزن یا چاقی خطر ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش می‌دهد.

درمان جایگزینی هورمونی پس از یائسگی: مصرف داروهای هورمون‌درمانی جایگزین برای کنترل علائم و نشانه‌های یائسگی ممکن است خطر ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش دهد.

آندومتریوز: آندومتریوز یک عارضهٔ اغلب دردناک است که در آن بافتی شبیه لایهٔ داخلی رحم در خارج از رحم رشد می‌کند.

سن شروع و پایان قاعدگی: قاعدگی در سنین بسیار پایین و یائسگی در سنین بالا می تواند اختلالاتی ایجاد کند که احتمال ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش دهد.

هرگز باردار نشدن: این مورد نیز نادر است اما خانم هایی که هرگز باردار نشده اند ممکن است بیشتر در معرض ابتلا به این سرطان قرار بگیرد.

جلوگیری از سرطان تخمدان

هرچند که روش های بسیاری برای پیشگیری از سرطان تخمدان وجود دارد اما در مجموع هیچ یک از آن ها مطمئن و صد در صدی نیستند. به طور کلی روش های زیر می تواند ریسک ابتلا به این بیماری را کاهش دهد :

قرص های ضد بارداری

استفاده از قرص های ضد بارداری در کاهش ریسک این بیماری تاثیر گذار است اما در مقابل مصرف خودسرانه آن نیز بدون تجویز و نظر پزشک ممکن است عوارضی را برایتان دربر داشته باشد. از این رو در این رابطه پزشک است که تصمیم گیری می کند.

دریافت مشاوره پزشکی

داشتن سابقه خانوادگی در سرطان سینه یا تخمدان می تواند ریسک سرطان تخمدان را افزایش دهد . باید این موضوعات و پیشینه پزشکی تان توسط جراح و متخصص زنان مورد بررسی قرار بگیرد. پزشک ممکن است شما را به مشاور ژنتیک ارجاع دهد که می‌تواند به شما در تصمیم‌گیری در مورد انجام آزمایش ژنتیک کمک کند. اگر مشخص شد جهش ژنی دارید که خطر ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش می‌دهد، می‌توانید برای جلوگیری از سرطان، جراحی برداشتن تخمدان‌ها یا اصطلاحاً اوفورکتومی را با مشورت پزشکتان مد نظر قرار دهید.

تشخیص سرطان تخمدان

آزمایشات و روش‌های مورد استفاده برای تشخیص سرطان تخمدان به شکل زیر است:

معاینهٔ لگن: پزشک از معاینه بالینی برای وضعیت رحم و لگن استفاده می کند تا اطمینان کافی حاصل شود. پزشک همچنین دستگاه تناسلی خارجی، واژن و دهانهٔ رحم را به صورت چشمی مورد معاینه قرار می دهد و سعی دارد که تمامی قسمت های رحم را بررسی نماید.

تصویربرداری: با تشخیص احتمالی آزمایش های لازم برای تایید نهایی تجویز می شوند.آزمایشاتی مانند سونوگرافی یا سی‌تی اسکن شکم و لگن ممکن است به تعیین اندازه، شکل و ساختار تخمدان کمک کنند.

آزمایش خون: برای بررسی کلی سیستم سلامت بدن آزمایش خون تجویز می شود.پزشک همچنین می‌تواند برای بررسی نشانگرها یا مارکرهای تومور که علامت سرطان تخمدان هستند، خون شخص را آزمایش کند. به عنوان مثال، آزمایش آنتی‌ژن سرطانی 125 یا CA125 می‌تواند پروتئینی را که اغلب در سطح سلول‌های سرطانی تخمدان یافت می‌شود، شناسایی کند. این آزمایشات نمی‌تواند ابتلا یا عدم ابتلا به سرطان را مشخص کند، اما ممکن است سرنخ‌هایی در مورد تشخیص و پیش‌آگهی بیمار ارائه دهند.

عمل جراحی:  در برخی از موارد تشخیص با روش های معمول امکان پذیر نیست که جراح مجبور به عمل جراحی برداشتن نمونه از تخمدان و آزمایش آن برای علائم سرطان خواهد بود. بررسی ها از این طریق با اطمینان تر و دقیق تر خواهد بود.

آزمایش ژنتیک: پزشک ممکن است آزمایش نمونه خون را برای بررسی تغییرات ژنی که خطر سرطان تخمدان را افزایش می‌دهد، توصیه کند. اگر پزشک بداند شما جهشی ارثی در دی‌ان‌ای خود دارید، می‌تواند در مورد برنامهٔ درمانی شما بهتر تصمیم بگیرد. شاید بخواهید این اطلاعات را با خویشاوندان نسبی خود، مانند خواهر و برادر و فرزندانتان به اشتراک بگذارید، زیرا آنها نیز ممکن است در معرض خطر تغییرات ژنی مشابه باشند.

زمانی که تمامی مراحل برای تشخیص قطعی این بیماری مشخص شد شیوه های درمانی مناسب آغاز می شود. مراحل سرطان تخمدان شامل مرحله یک تا 4 است که اغلب با اعداد رومی I تا IV نشان داده می‌شود. پایین‌ترین مرحله نشان می‌دهد که سرطان محدود به تخمدان‌هاست و در مرحلهٔ 4، سرطان به نواحی دوردست بدن گسترش یافته است.

درمان سرطان تخمدان

روش هایی که برای درمان سرطان تخمدان در نظر گرفته می شود، معمولاً شامل تکنیک جراحی و شیمی‌درمانی است. درمان‌های دیگری نیز وجود دارد که ممکن است در شرایط خاص استفاده شود.